EN      tjamcaas home page   
   
: ...
: ...
سال سرمایه‌گذاری برای: سال سرمایه‌گذاری برای...
مجتمع آموزش عالی تربت: مجتمع آموزش عالی تربت...
::پیام دکتر قاسمی در خصوص آتش زدن کاه و کلش زمین های کشاورزی

تاریخ درج خبر:1399/06/21                                                                                     شناسه خبر:13990613

دکتر کمال قاسمی بزدی رئیس مجتمع آموزش عالی کشاورزی تربت جام طی بازدیدی که در روز پنج شنبه مورخ 13 شهریور 1399 از مزارع شهرستان تربت جام داشتند، وقتی با کشاورزانی که متاسفانه با استنباط غلط بعد از برداشت محصول، در حال آتش زدن کاه و کلش زمین های خود بودند برخورد کردند، ضمن صحبت هایی که با آنها داشتند اینچنین پیام دادند:



کشاورزان عزیز! خواهش می کنم کاه و کلش و بقایای گیاهی مزارع خود را آتش نزنید، چرا که با این کار سرمایه آینده خود را آتش خواهید زد و از بین خواهید برد. بقایای گیاهی امروز مزارع شما، سرمایه آینده خاک زراعی شما هستند، استدعا دارم از سوزاندن بقایای گیاهی پس از برداشت محصول خودداری کنید و خاک زراعی خود، به عنوان منبع قابل ذخیره ای برای نسل های آینده کشور را نابود نکنید.

دکتر قاسمی بزدی بیان کردند: من هر وقت از کنار مزرعه ای گذر می‌کنم که به دست صاحب آن در حال سوختن است، از عمق وجود خود می سوزم. این باور در من ایجاد می‌شود و اینچنین تصور می کنم که شاید آن کشاورز دل مرا آتش می زند. به عنوان یک ایرانی دوستدار طبیعت، در کنار مزرعه می ایستم، با کشاورز صحبت می‌کنم و به او می‌گویم: چرا؟ هر از گاهی به دوستان و هموطنانم که نسبت به سالم نگه داشتن طبیعت بی تفاوتند، با لبخند تذکر می دهم. درست است که نمی توانم همه را اصلاح کنم و نمی توانم به همه تذکر دهم، اما چون طبیعت را میراث پدران و سهم فرزندانم می دانم، درس حفاظت از طبیعت را در مدرسه زندگی آموخته ام و دوست دارم پاسدار طبیعت آسیب دیده ایران باشم، وظیفه خود می دانم که بگویم: اگر چیزی به خاک اضافه نمی کنید، لااقل چیزی از آن نکاهید!

گاهی اوقات این مسئله را به حساب تصمیمات آنی آنها می گذارم که متاسفانه هرساله برخی از بهره برداران حوزه کشاورزی با استنباط غلط بعد از برداشت محصول، اقدام به آتش زدن بقایای گیاهی می کنند. اغلب کشاورزان، کاه و کلش را ماده‌ای مزاحم و دست و پاگیر برای زراعت بعدی تلقی می کنند و اغلب در صدد حذف آن از مزرعه و کشت در زمینی عاری از بقایای گیاهی هستند. گاهی اوقات دلیل آن را ناآگاهی می دانم و گاهی اوقات آن را به حساب این می گذارم که شاید ما متخصصین کشاورزی، ماموریت خودمان را به درستی انجام نداده ایم. شاید ما می‌توانستیم بیشتر از این به کشاورزان نزدیک شویم و آموزش دهیم! اگر یک کشاورز بنا به هر دلیلی، بقایای گیاهی زمین خود را آتش می زند، شاید ما مقصریم! شاید ما بیشتر از آنها مقصریم، چراکه در این رابطه وقت نگذاشته ایم تا با آنها مشاوره داشته باشیم و این مسائل را به اطلاع آنها برسانیم و آگاهی را در بین جامعه کشاورزان افزایش دهیم.

اگر یک کشاورز، زمین زراعی خود را آتش می زند، قبل از هر چیز باید بگوییم که ارزش خاک را نمی داند! او نمی داند یا نمی خواهد بداند که خاک یکی از بزرگترین نعمت های خداوند است! او نمی داند که خاک یک اکوسیستم زنده است! خاک مرده نیست! خاک پر از انواع میکروارگانیسم های مفید و موجودات ذره بینی زنده مختلف است که هر کدام از آنها به نوعی در زندگی بشر و زندگی همه موجودات زنده و در آینده اکوسیستم موثرند! خاک ارزشمند است! اگر ما با آتش زدن کاه و کلش به طور غیر مستقیم خاک را نابود می کنیم، به دلیل این است که ارزش خاک را هنوز درست نمی دانیم!
هنوز نمی دانیم که!
سوزاندن بقایای گیاهی، در واقع آتش زدن بخشی از سرمایه کشاورزان است.
هنوز به این مسئله واقف نیستیم که!
آتش زدن زمین باعث می شود میکروارگانیسم های مفید خاک که جمعیت آنها به طور متوسط یک میلیارد موجود زنده در یک سانتی متر مکعب خاک تخمین زده می شود از بین بروند. با توجه به این‌که زمین زراعی یک اکوسیستم طبیعی است و موجودات زنده ذره بینی فراوانی مانند قارچ‌ها و کرم‌ها در آن وجود دارند که موجب تولید مواد مغذی برای خاک کشاورزی می‌شوند، آتش زدن بقایای محصولات، موجب نابودی این میکروارگانیسم‌های مفید و در نتیجه کاهش مواد مغذی خاک می‌شود و این کار برای خاک ضررهای فراوانی دارد.
هنوز به این مسئله توجه نکرده ایم که!
سوزاندن مزارع، موجب مرگ تدریجی خاک و آلودگی هوا می‌شود و علاوه بر آلودگی های زیست محیطی، اثرات مخرب و جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت.

هنوز به این مسئله اهمیت نمی دهیم که!
آتش زدن کاه و کلش توسط کشاورزان طبق ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی تعزیرات، تهدید علیه بهداشت عمومی بوده و جرم محسوب می شود و متخلفان طبق قانون به سه ماه حبس و جریمه نقدی محکوم می شوند.
هنوز متوجه نیستیم که!

حرارت ایجاد شده در سطح زمین زراعی در روش سوزاندن، سبب فشرده، ترد و شکننده شدن لایه های سطحی خاک، تخریب ساختمان خاک و کاهش شدید نفوذپذیری و فراهم شدن زمینه برای ایجاد فرسایش آن، از بین رفتن عناصر غذایی آلی و در نتیجه موجب شستشوی مواد غذایی و کاهش حاصلخیزی خاک خواهد شد. کاهش مواد آلی باعث سخت‌تر شدن خاک بر اثر گرما شده و سله ایجاد شده مانع جوانه زدن بذرها، استقرار بوته‌ها و گسترش ریشه می‌شود و در نتیجه، خاک در معرض فرسایش آب و هوا قرار می‌گیرد و با از بین رفتن لایه‌های خاک زنده‌، زمین قدرت حاصلخیزی و تولید محصول را از دست می‌دهد و موجب کاهش عملکرد کمی و کیفی محصول می‌شود. در حالت استاندارد، ماده آلی خاک باید 5 درصد باشد تا زمین سله شدید نبندد.
هنوز متوجه نیستیم که!
سوزاندن کاه و کلش بر مقدار عناصر غذایی مورد نیاز گیاه نیز تاثیر سوئی دارد. مواد آلی خاک را به سرعت به ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم تبدیل می‌کند و این مواد سریعاً از طریق شستشو و فرسایش خاک تلف می شوند. هنگام سوختن کلش مقداری از ازت و گوگرد خاک به صورت بخار در می آید. همچنین سوزاندن بقایا، ازت، فسفر و سولفات خاک را کاهش می دهد. در پژوهشی، سوزاندن کاه گندم منجر به کاهش شدید سطح حاصلخیزی خاک شد، به طوری که ۹۸ تا ۱۰۰ درصد نیتروژن، ۷۰ تا ۹۰ درصد گوگرد و ۲۰ تا ۴۰ درصد فسفر و پتاسیم خاک در نتیجه این اقدام از بین رفت.
هنوز برای ما مهم نیست که!
با وجود اینکه آب و خاک، اصلی ترین ارکان کشاورزی در هر کشوری هستند، اما خاک ها بیش از 95 درصد غذای ما انسان ها را تولید می کنند. خاک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اجزای طبیعت و ایفاکننده نقش اساسی در حیات انسان است. خاک به‌عنوان یکی از منابع غیرقابل تجدید در نظر گرفته می‌شود. خاک در ایران بحرانی‌تر از آب است و میزان فرسایش خاک در ایران حداقل پنج برابر متوسط میزان جهانی است. اهمیت خاک به حدی است که سازمان خوار و بار جهانی، ‌فائو، در برنامه مشارکتی جهانی خاک این شعار را برگزید: «حفاظت از کره زمین با مراقبت از خاک آغاز می‌شود».
هنوز برای ما روشن نشده است که!
این گونه آتش‌سوزی‌ها می‌توانند از عوامل اصلی افزایش گرمایش و و میزان دی‌اکسیدکربن سطح کره‌‌ زمین و در نتیجه تغییر وضع آب و هوایی منطقه باشند
هنوز به این مسئله توجه نداریم که!
با روشن نمودن آتش بخصوص در هوای گرم و خشک تابستان، همه موجودات زنده، از گیاهان و علف های هرز گرفته تا گونه‌های نادر گیاهی و درختان حاشیه مزارع خواهند سوخت، گونه‌های جانوری موجود در مزارع و جویبارهای خشک کنار مزارع نیز نمی‌توانند از این شعله‌ها در امان بمانند و کاهش تنوع زیستی با از بین رفتن گونه‌های گیاهی ارزشمند و کهنسال، از دیگر آسیب‌های این کار است.
هنوز اهمیت این مسئله را درک نکرده ایم که!
بالا رفتن آلودگی مواد سمی هوا و بیماری‌های تنفسی و آلودگی محیط زیست در اطراف مزارعی که در آتش می‌سوزند، از دیگر پیامدهای این کار است و افزایش گرد وغبار و دود ناشی از سوزاندن مزارع حاشیه‌ جاده‌ها موجب مشکلاتی همچون کاهش شدید دید رانندگان شده و می تواند باعث تصادفات مرگباری شود.
هنوز بر ما ثابت نشده است که!
با کاهش مواد آلی خاک، علاوه بر کاهش تدریجی حاصلخیزی خاک، گیاهان زراعی تحمل خود را در برابر آفات و بیماری‌ها‌ و تنش های محیطی مانند خشکی‌، شوری، گرما و سرما از دست می دهند و آسیب پذیرتر می شوند.
هنوز درگیر این حقیقت نشده ایم که!
در هنگام سوزاندن بقایای گیاهی، فقط کاه و کلش نیست که می سوزد، در حقیقت این زمین است که نابود می شود و طی آن دمای سطح خاک به چهار برابر دمای آبجوش یعنی حدود ۴۰۰ درجه سانتی گراد می رسد.
و هنوز فکر می کنیم می توانیم از این مسئله سرپیچی کنیم که!
طبق مصوبه ماده 20 لایحه هوای پاک توسط نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، سوزاندن بقایای گیاهی اراضی زراعی پس از برداشت محصول ممنوع شده است و متخلفین حسب مورد به پرداخت جزای نقدی درجه 6 قانون مجازات اسلامی برحسب موضوع محکوم می‌شوند و وزارت جهادکشاورزی مکلف است مفاد این ماده را به‌طرق مقتضی به اطلاع بهره‌برداران بخش‌ کشاورزی، عشایری و منابع طبیعی برساند
کشاورزان عزیز توجه داشته باشند که!
سوزاندن بقایای بجا مانده در مزارع پس از برداشت محصول، سنت نادرستی است که هنوز در بین برخی کشاورزان مرسوم است؛ سنتی که با پایان فصل برداشت، بسیاری از مزارع کشور را به دست آتش می‌سپارند و علاوه بر آسیب رساندن به خاک و آلوده کردن هوا، احتمال گسترش آتش به نقاط دیگر از جمله مراتع و جنگل‌ها را افزایش می‌دهند
کاهش هزینه ها و آماده‌سازی راحت برای کشت محصول بعدی‌، سریع و ارزان بودن، از بین بردن علف‌های هرز ‌ و آفات و بیماری های مزارع گیاهی، مصرف کمتر سموم شیمیایی، مصرف کمتر کودهای شیمیایی به دلیل اضافه شدن ازت و فسفر ناشی از سوزاندن کاه و کلش و از بین بردن بقایای کشت قبلی که موجب نامنظم سبز شدن در کشت‌های ردیفی می‌شود، از جمله اهداف کشاورزان برای انجام این کار عنوان می‌شود، غافل از اینکه سوزاندن بقایای گیاهان بعد از برداشت، از جمله اقدامات رایج و اشتباهی است
که به وفور در هر جای کشور مشاهده شده و باعث تخریب خاک، کاهش میزان ازت، فسفر و مواد آلی خاک، از بین رفتن ساختمان خاک، کاهش نفوذپذیری و رطوبت خاک، ایجاد رواناب و فرسایش آبی، تلف شدن خاکستر حاوی مواد غذایی توسط فرسایش و در نتیجه کاهش عملکرد می شود، لذا سوزاندن بقایای گیاهی شامل تخریب اراضی و کاهش پتانسیل تولیدی خاک است.
در شرایطی که اندیشمندان بزرگ جهان پس از مشکلات عدیده ای که در جریان انقلاب سبز به وجود آمد، راهکار اساسی این معضلات را در گسترش کشاورزی پایدار می دانند و دستیابی به کشاورزی پایدار، بدون مدیریت پایدار خاک، امکان پذیر نیست، حفاظت از خاک باید به عنوان وظیفه هر یک از افراد نسل بشر تعریف شود. مدیریت پایدار خاک به زبان ساده به مفهوم "دستیابی به نیازهای نسل کنونی از خاک بدون به مخاطره انداختن خاک برای تأمین نیازهای نسل آینده" است.
تفکر کشاورزی پایدار نیاز به آگاهی دارد و عدم توجه به کشاورزی اکولوژیک موجب شده اکثر متخصصین، راحت ترین و سهل الوصول ترین راه یعنی سوزاندن بقایا و یا حتی دفن بقایا را انتخاب کنند که با توجه به شرایط آب و هوایی کشور ما باعث شده است مواد آلی خاک ها به شدت کاهش یافته و تولیدات بخش کشاورزی به شدت تحت تاثیر منفی این عمل قرار گیرد.
بنابراین، حفاظت از خاک نه تنها وظیفه مردم، بلکه وظیفه همه دولت ها است. فرایند تشکیل خاک یک فرایند زمان بر است و برای تشکیل یک سانتی متر خاک، حدود صد تا هزار سال زمان لازم است، در حالی که با عدم مدیریت صحیح خاک یعنی انجام ناآگاهانه اقداماتی که سبب تخریب خاک می شوند، می توان در عرض یک سال، چندین سانتی متر خاک را تخریب نمود. گرچه آتش زدن بقایای گیاهی باعث از بین بردن علف های هرز برای سال بعد و راحتی شخم می شود، اما از معایب این کار می توان به از بین بردن جانداران مفید و توده میکروبی خاک، از بین بردن بقایای گیاهی و در نتیجه از بین بردن منبع غذایی آینده و کاهش حاصلخیزی و قابلیت تولید خاک، افزایش میزان مصرف کودها، کاهش نفوذپذیری خاک، افزایش فرسایش خاک از طریق رواناب حاصل از باران، سفت شدن زمین، کاهش خاکدانه ها و کاهش ظرفیت نگهداری آب خاک، تبخیر بیشتر و خشک شدن سریع تر خاک، افزایش نیاز آبی گیاه در سال بعد و موارد متعدد دیگری اشاره نمود.
لذا با توجه به اینکه یکی از مهمترین مشکلات کشاورزان ما نحوه برخورد با بقایای محصولات زمین های کشاورزی است، از کشاورزان عزیز تقاضا دارم به آثار منفی سوزاندن بقایای گیاهی پس از برداشت محصول توجه کنند و مزارع خود را پس از برداشت به آتش نکشند که این امر با تخریب خاک زراعی، ضربه بزرگی به اقتصاد کشور است.

با احترام
کمال قاسمی بزدی
رییس مجتمع آموزش عالي كشاورزي و دامپروري تربت جام
۱۹ شهریور ۱۳۹۹
دسترسی سریع








وب لینک ها







کانا‌ل‌ها و شبکه‌های اجتماعی

خراسان رضوی - شهرستان تــربت جــام، میدان بسیج، کیلومتر 2 جاده باخرز، پردیس دانشگاه تربت جام، مجتمع آموزش عالی تــربت جــام
تلفن:44-05152547041 نمابر : 05152547045 کد پستی: 49649-95718